Rioolwater bewijst: Belg gebruikt beduidend meer ketamine dan vroeger

In 2023 voerde Natan Van Wichelen, doctoraatsonderzoeker aan het Toxicologisch Centrum van UAntwerpen, een veel grootschaliger onderzoek uit naar ketamine. Tussen 2020 en 2023 verzamelde hij waterstalen in waterzuiveringscentra op 26 locaties, verspreid in België. Het onderzoek richtte zich op grote steden zoals Antwerpen en Brussel, maar ook kleinere steden en meer landelijke gemeenten werden onderzocht. Per dag werd een representatief staal geanalyseerd om zo te kijken hoeveel ketamine er aanwezig was.

“In België werd al langer een stijging van in beslaggenomen ketamine en ziekenhuisopnames door overmatig ketaminegebruik geobserveerd. Daarom onderzochten we of deze trend ook in het afvalwater zichtbaar was”, zegt Van Wichelen. “Het grote voordeel aan afvalwater zit in het feit dat iedereen deelneemt aan ons onderzoek. Zo kunnen we een goed beeld schetsen van de consumptie van illegale substanties, zoals ketamine, wat moeilijker in kaart is te brengen via andere methoden.”

De cijfers bevestigen dat aanvoelen. “In vergelijking met 2012 troffen we de stof nu zeven tot elf keer meer aan in het rioolwater. We hadden zo’n grote stijgingen niet verwacht. Dit soort toename in gebruik van een illegale drug hebben we in ons onderzoek nog niet veel gezien. We vonden grote hoeveelheden ketamine zowel in de grote steden als in de meer rurale gebieden. Het gebruik is dus wijdverbreid. De hoogste concentraties vonden we in de steden en in regio’s die tegen de Nederlandse grens liggen. Vaak denken mensen dat drugs enkel worden gebruikt in de grote steden, maar door dit soort analyses zien we dat ketamine over heel België wordt gebruikt.”

In het weekend wordt er duidelijk meer ketamine gebruikt dan op weekdagen: zaterdag en zondag ligt het verbruik 58% hoger dan op weekdagen. Van Wichelen: “Ketamine is zeker een partydrug, maar het is meer dan dat. De consumptie doorheen het jaar is relatief stabiel. Van sommige exotische drugs zien we enorme pieken tijdens feestdagen of in de festivalperiodes en daarna verdwijnen ze weer, maar voor ketamine kunnen we dus echt spreken van een gebruik binnen en buiten het feestmilieu.”

De onderzoekers zoeken specifiek naar menselijke afbraakproducten van ketamine in het afvalwater. Van Wichelen: “Daarom zijn we zeker dat wat we meten ook effectief door de mens is geconsumeerd. In enkele stalen zagen we enorm grote hoeveelheden ketamine, maar geen grote hoeveelheden van menselijke afbraakproducten van ketamine. Dit is een typisch voorbeeld dat op die dag pure ketamine werd gedumpt in het afvalwater, zonder dat het effectief werd geconsumeerd.”