Nieuwe detector in CERN: een sleutelrol voor Belgische wetenschappers

Een interuniversitair team van 40 Belgische wetenschappers is begonnen met de productie van modules die zullen worden opgenomen in de nieuwe versie van CMS, één van de twee belangrijkste deeltjesdetectoren van CERN. De missie is groot: in 2 jaar tijd 1.600 hoogprecisie-modules bouwen! 

In een clean room van het Interuniversity Institute for High Energies (IIHE-ULB/VUB) in Brussel, hebben de eerste modules al het daglicht gezien. Ze zijn het resultaat van samenwerking tussen onderzoekers, fysici en ingenieurs van ULB, VUB, UCLouvain, UGent en UAntwerpen. Deze Belgische universiteiten zijn gevraagd om één van de componenten te ontwerpen en te bouwen van de nieuwe trajectograaf die zal worden geïntegreerd in de nieuwe generatie CMS. Deze zal in staat zijn om de trajecten van duizenden deeltjes, die 40 miljoen keer per seconde geproduceerd worden bij botsingen, te detecteren.

De CMS (Compact Muon Solenoid) is één van de twee grote deeltjesdetectoren die zijn gebouwd bij de Large Hadron Collider (LHC) van CERN op de Frans-Zwitserse grens nabij Genève. De huidige LHC heeft echter zijn maximale capaciteit bereikt en zal in de zomer van 2026 vier jaar worden stilgelegd. Tijdens deze pauze zal het versnellingscomplex van CERN worden geüpgraded om tot 10 keer meer botsingen te produceren dan momenteel, in een nieuwe serie botsingen die gepland staat van 2030 tot 2041. Het Fonds de la Recherche Scientifique (FNRS) en het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek - Vlaanderen (FWO) voorzien samen meer dan €12 miljoen voor de upgrade van het CMS-experiment.

België heeft sinds het ontstaan steeds een belangrijke financiële en wetenschappelijke bijdrage geleverd aan CERN, en in het bijzonder aan CMS. Ongeveer honderd Belgische wetenschappers werken momenteel aan dit experiment, dat 4.000 onderzoekers van over de hele wereld samenbrengt.

CMS is ook één van de twee experimenten die leidden tot de ontdekking van het Brout-Englert-Higgs boson in 2012, dat een theorie bevestigde die bijna 50 jaar eerder was ontwikkeld en waarvoor onze landgenoot François Englert de Nobelprijs ontving in 2013.

Sinds de ontdekking van dit boson heeft de LHC voortdurend botsingen geproduceerd die niet alleen ons begrip van dit opmerkelijke deeltje, maar ook van de deeltjesfysica in het algemeen, hebben verbeterd.