Ondersteuningsprogramma’s
Met onze financiële middelen ondersteunen we individuele onderzoekers en onderzoeksteams met persoonlijke mandaten en projectfinanciering.
Alles over ondersteuningsprogramma’s
Eetgedrag van moeder programmeert eicellen van haar dochter
12/12/2024 09:17
Wanneer een moeder erg vet- en suikerrijk eet, beïnvloedt dat het metabolisme in de eicellen van haar dochter. Dat blijkt uit onderzoek van UAntwerpen. Ook al zijn deze veranderingen niet noodzakelijk nadelig, kan tijdig overschakelen naar gezonde voeding dit fenomeen wel voorkomen.
Wereldwijd zijn naar schatting 650 miljoen mensen obees. Bij vrouwen kan dit leiden tot een verminderde vruchtbaarheid. Dit is voor veel koppels met een kinderwens mentaal erg zwaar en zet ook onze gezondheidszorg onder druk: in veel gevallen moeten deze koppels beroep doen op vruchtbaarheidsbehandelingen.
Een ongezond eetpatroon dat rechtstreeks de eicel aantast, is vaak een van de boosdoeners. “Zo hebben we recent in muizen ontdekt dat het aantal vetdruppels in de eicel al toeneemt na één dag vet- en suikerrijke voeding te eten”, vertellen hoofdonderzoekers prof. Jo Leroy en dr. Waleed Marei. “Deze effecten verergeren naarmate het ongezonde voedingspatroon langer duurt en dit heeft zeer nadelige gevolgen voor de eicel.”
“We richten ons onderzoek hierbij vooral op de mitochondriën of de energiecentrales van de eicel. Weet je trouwens dat alle mitochondriën in een lichaam alleen via de moeder en dus via die kwetsbare eicel worden overgeërfd?”, merkt dr. Marei op.
Dr. Inne Xhonneux vult aan: “In mijn doctoraatsonderzoek zien we in muizen dat zelfs de ‘slapende’ reserve-eicellen (die in de eierstok aanwezig zijn in afwachting van groei en eisprong) heel gevoelig zijn en aangetast worden door een langdurige blootstelling aan een vet- en suikerrijk dieet.”
Vetten en suikers omzetten
Het onderzoek van UAntwerpen suggereert nu voor de eerste keer dat wanneer een obese moeder zwanger wordt, haar dochter op volwassen leeftijd hier nog steeds effecten van zal ondervinden. “Zelfs wanneer de dochter gezond eet, kunnen haar eicellen nog steeds een impact ondervinden van wat haar eigen moeder destijds at”, legt Inne uit.
Aan de hand van verschillende muizenproeven toonden de wetenschappers aan dat de eicellen van dochters van obese moeders geprogrammeerd worden om op een andere manier vetten en suikers om te zetten. “We zien dit niet alleen in de eicellen van de volwassen dochter maar ook al net na de geboorte,” vult Inne aan.
Kleine verandering, grote gevolgen
Xhonneux: “We kunnen met het onderzoek dus mooi aantonen dat het rechtstreeks effect van vet- en suikerrijke voeding op de vruchtbaarheid en de eicelkwaliteit van een individu veel schadelijker is dan het onrechtstreekse effect van het dieet van de moeder. Bij dit laatste tonen we wel veranderingen aan, maar kunnen we die (nog) niet linken aan schade.”
“We zien heel duidelijk dat de mitochondriën in de eicel van muizen met een obese moeder meer afwijkingen vertonen en dat het eicel-DNA op een andere manier verpakt zit. De gevolgen van deze aanpassingen op langere termijn op de uiteindelijke vruchtbaarheid van de dochter moeten we dus zeker verder onderzoeken.”
Crashdieet is te streng
Maar er is hoopvol nieuws. Dr. Ben Meulders vertelt: “We wilden in mijn doctoraatsonderzoek heel graag onderzoeken of we de aangetoonde effecten op de volwassen nakomelingen van obese moedermuizen ook kunnen vermijden door deze moeders gezondere voeding te geven voor ze zwanger worden. En dat werkt."
"De obese moedermuis vier weken op een gezond dieet laten overschakelen, haalde de negatieve gevolgen voor de dochter weg. Het toepassen van een crashdieet bleek dan weer te drastisch te zijn. Te sterk afvallen voor de zwangerschap is dus niet aan te raden.”
Op naar gefundeerde voedingsadviezen
Prof. Leroy: “Een muis is natuurlijk geen mens, dat geldt voor al onze bevindingen. Om ethische en praktische redenen is het niet mogelijk om dit in mensen te onderzoeken en wordt de muis als zoogdiermodel gebruikt. Daarbij zijn vier weken voor een muis in dit geval voor de mens omgerekend ongeveer drie tot vier maanden. En er zijn natuurlijk nog heel wat andere factoren die een invloed hebben op de ontwikkeling van een kind. Meer onderzoek is dus nodig.”
“Ons onderzoek toont wel mooi aan dat een ongezonde levensstijl niet alleen de eigen eicel heel duidelijk negatief beïnvloedt, maar mogelijk zelfs de eicel van de dochter kan ‘aansturen’. Het staat vast dat een gezonde levensstijl een zegen is voor moeder én dochter”, besluiten Inne en Ben samen.
Meer informatie