Er zijn verschillende manieren waarop onderzoekers hun resultaten in Open Access kunnen publiceren. De meest conventionele vormen die van elkaar onderscheiden worden zijn:
- Gold Open Access: Een publicatie in een veelal online Open Access-tijdschrift, waarbij alle publicaties per definitie publiek toegankelijk zijn;
- Green Open Access: Een publicatie in een veelal online Open Access-tijdschrift, waarbij de auteurs het artikel zelf archiveren en beschikbaar maken in een online databank, vaak naast publicatie in een “klassiek” tijdschrift;
- Hybrid Open Access: Dit verwijst naar de optionele Open Access-publicatie in traditionele tijdschriften tegen meerprijs.
Binnen het huidige reglement laat het FWO onderzoekers vrij in hun keuze. Minimaal verwacht het FWO Green Open Access. Bovendien kunnen eventuele kosten die verbonden zijn aan het publiceren in Open Access betaald worden met werkingsmiddelen van de verkregen FWO-financiering.
Onder invloed van allerlei initiatieven en, daaraan verbonden, een groeiend algemeen bewustzijn kent het Open Access-landschap een stijgend aanbod van kwalitatieve tijdschriften. Jammer genoeg steken daarnaast ook zogenaamde “predatory journals” (soms vertaald als “rooftijdschriften”) de kop op. Veel van deze tijdschriften worden gekenmerkt door hoge publicatiekosten, zonder daar (kwalitatieve) peer review voor in de plaats te stellen. Deze manier van publiceren staat dan ook in direct conflict met de wetenschappelijke integriteit binnen het FWO en, meer bepaald, met de Europese gedragscode voor wetenschappelijke integriteit. Om onderzoekers toe te laten om deze predatory journals te identificeren en Open Access-tijdschriften te selecteren die aan de nodige kwaliteitseisen voldoen, zijn er online bronnen beschikbaar, zoals de Directory of Open Access Journals (DOAJ). Daarnaast spreekt het voor zich dat voorzichtigheid geboden is en bestaan er initiatieven die onderzoekers hierin begeleiden, zoals “Think. Check. Submit.